Tarım işçiler için alınması gereken önlemler

Türkiye'de 1 milyonu aşan mevsimlik tarım işçisi genellikle Güneydoğu Anadolu bölgesinden Nisan ayında yola çıkıyor ve 4 ila 8 ay arasında değişen sürelerde Türkiye'nin farklı bölgelerindeki 50 ilde tarım alanında çalışıyor. Tarımsal üretim takvimini takip ederek çalışan mevsimlik tarım işçilerinin büyük çoğunluğu kayıt dışı ve sosyal güvenceden yoksun olarak çalışıyor. Gezici olma, ağır çalışma ve kötü barınma koşulları, mevsimlik gezici tarımda çalışan aileleri halihazırda 'en kırılgan' topluluklardan biri haline getirirken, son dönemde yaşadığımız COVID-19 salgınının mevcut koşulları daha da zorlaştırdığı görülüyor.

Hayata Destek Derneği tarafından yapılan açıklamaya göre: Dünyada 152 milyon çocuk, yani her 10 çocuktan 1'i çalıştırılıyor. Üstelik bu çocukların yarısı mevsimlik tarım gibi tehlikeli sektörlerde çalıştırılıyor. 2019 yılı resmi verilerine göre Türkiye'de 5-17 yaş grubundaki çalışan çocuk sayısı 720 bin. Bu istatistiklere mülteci çocukların da dahil edilmesiyle 2 milyona yakın çocuğun çalıştırıldığı tahmin ediliyor.

SALGIN, MEVSİMLİK TARIM VE ÇOCUKLAR

Mevsimlik tarım göçü veren ilçelerin başında Şanlıurfa'nın Viranşehir ilçesi geliyor. Bölgedeki tarım aracıları ile yaptığımız görüşmelerde geçen seneye oranla bu sene daha fazla ailenin göç yoluna çıktığını öğrendik. Göçün sebepleri olarak da şunlar gösteriliyor: Ekonomik darboğaz, Viranşehir'de yaşanan kuraklık, pandemi sürecinin getirmiş olduğu zorluklar, yerelde yevmiyelerin az olması, gidilecek bölgede yeni bir iş bulma umudu, pandemi sebebiyle iş yerlerinin kapatılması ve kazanç sağlanabilecek iş olanaklarından yoksunluk.

Salgın ve mevsimlik tarım çocukların eğitimini de kaçınılmaz olarak olumsuz etkiliyor. Gecen yıl Mart ayından bu yana uygulanan uzaktan eğitime erişim için çocukların önünde bir engel de mevsimlik tarım göçü… Okula gidemeyen 400 bin mülteci çocuğun yanı sıra okula kayıtlı çocukların %34'ü uzaktan eğitim sisteminde derslere devam edemiyor. Görüşme yapılan 42 tarım aracısından 37'si, beraberinde gelen işçilerin çocuklarının hiçbir şekilde uzaktan eğitim platformu EBA'ya erişmediğini belirtiyor. Ayrıca göç edilen alanlarda internet erişiminin kısıtlılığı, tablet-bilgisayar gibi donanım eksikliği de dikkat çekiyor.

Kuşaklar boyu tek geçim kaynağı mevsimlik tarım olan aileler için salgın koşullarında sağlık riski de maalesef artıyor. Mevsimlik tarım göçüne katılan aileler çocukları ile beraber işçilik yapmak için gittikleri bölgelerde yaşam koşullarının her açıdan sağlıksız olduğu çadır alanlarında yaşamak zorunda kalıyor. Kalabalık ailelerin bir çadırı paylaştığı ve temiz suya erişimin büyük bir sorun olduğu bu yaşam koşulları, salgının yayılması için ne yazık ki hem işçiler hem de üreticiler açısından büyük bir risk oluşturuyor.

MEVSİMLİK TARIM İŞÇİLERİ İÇİN GEREKLİ ÖNLEMLER

Mülteci ve göçmenler dâhil olmak üzere mevsimlik tarım alanlarına gidecek olanların ya da hâlihazırda orada yaşayanların COVID-19 salgınından korunmasını sağlamak için aşağıda sıralanan önlemlerin acilen alınması gerekiyor:

Aileler ve çocuklara COVID-19, seyahat izinleri ve salgına karşı önlemler hakkında bilgilendirici çalışmaların yapılması,

Mevsimlik tarım için seyahat edecek ailelere seyahat izinlerinin sağlanması, hijyen malzemelerinin dağıtılması ve ulaşımın seyahat kurallarına uygun şekilde düzenlenmesi,

Maske, hijyen paketi, çadır-toplanma alanlarında ateş ölçer gibi zorunlu malzemelerin yerel yetkililerce sağlanması,

Seyahat edecek ailelerin sağlık taramalarının yapılması ve COVID-19 bulgularına rastlananların gözetim altına alınması,

Daha kırılgan olan aile bireylerinin (çocuklar, yaşlılar, engelli bireyler, hamile yada emziren kadınlar vb.) mümkünse mevsimlik tarıma gitmemesi ve kaldıkları yerde yetişkin aile üyeleri, yerel ve merkezi yönetim organları ile sivil toplum kuruluşları tarafından desteklenmesi,

Mevsimlik tarım çadır alanlarının minimum güvenlik ve hijyen koşullarına uygun olarak kurulması (çadır mesafesi, temizlik, banyo/tuvalet, içme/kullanma suyu, aydınlatma ve elektrik ihtiyaçlarının temin edilmesi)

Mevsimlik tarım alanlarındaki barınma koşullarının iyileştirilmesi,

Tarım işçilerinin tarlada çalışma ve tarlaya ulaşımı konusunda gerekli önlemlerin alınması (araç içi oturma planı, mesafeli çalışma, maske/eldiven kullanımı vb.)

Mevsimlik tarım alanlarında bulunan çocukların risk tespitinin yapılması, EBA'ya erişerek eğitime devamlılığının sağlanması için gerekli önlemlerin alınması.

Hayata Destek olarak Mevsimlik Tarımda Çocuk Koruma Programımız kapsamında Adana ve Şanlıurfa'nın Viranşehir ilçesinde mevsimlik gezici tarım alanları başta olmak üzere farklı alan ve sektörlerde çalıştırılan ya da çalıştırılma riski altındaki çocukların, ihmal ve istismardan korunmasını ve haklarına erişmesini amaçlıyoruz. Salgın döneminde uzaktan da olsa devam ettirdiğimiz koruma çalışmalarımızda risk altındaki çocuklara ve ailelerine bilgilendirme, vaka yönetimi, psikososyal destek ve hukuki destek sunuyoruz. 2020'de Viranşehir'de kaymakamlık işbirliğiyle 1211 çocuk için 3 ay boyunca sağladığımız Şartlı Nakit Desteği sayesinde 1141çocuğun tarlaya gitmesini önledik. Çalışmaya dönen 70 çocuğun ise koruma ekipleri tarafından takibini sağladık. İşbirliği yaparak mevsimlik tarıma götürülmemek koşuluyla bursla desteklediğimiz çocukların sayısını arttırmaya devam ediyoruz.

Mevsimlik tarım ile geçimini sağlayan ailelerin ve çocuklarının salgın sebebiyle daha fazla risk altında olduğunu, risklerin azaltılmasına yönelik yol haritasının, ilgili tüm paydaşların dahil edilerek ve yereldeki ihtiyaçlar gözetilerek hazırlanıp uygulanması gerektiğini, bu konuda Hayata Destek olarak işbirliğine açık olduğumuzu, elimizden geleni yapmaya devam edeceğimizi bir kez daha tekrarlamak isteriz.